Het herwonnen lied

De iconische Franse strijkkwartetten van Debussy en Ravel zijn gefundeness fressen voor het Quatuor Van Kuijk, maar daarmee is hun muzikale honger niet gestild. Ze blijven telkens op zoek naar nieuwe manieren om meer werken uit die periode, een gouden tijdperk van Franse composities, aan hun repertoire toe te voegen. In hun recentste album ‘Impressions parisiennes’ gaan ze nog een stapje verder en lieten ze werken voor piano en stem arrangeren voor strijkkwartet.

Het initiële idee kreeg het kwartet door een opmerking van Poulenc zelf, die net na de Tweede Wereldoorlog een strijkkwartet had gecomponeerd – en na een onbevredigende eerste repetitie het werk terug had ingetrokken met de woorden “Les cordes ne sont pas dans mes cordes”, “strijkers zijn niet mijn sterkste punt”. Het klopt, Poulenc had het veel meer voor blaasinstrumenten, maar hij recycleerde vele van de bloedmooie thema’s uit zijn kwartet wel voor zijn ‘Sinfonietta voor orkest’. Dit ‘fantoomkwartet’ inspireerde de Van Kuijks om het omgekeerde te doen, en werk van Poulenc en zijn tijdsgenoten terug naar een strijkkwartetvorm te brengen. 

“Plezier is het sleutelwoord in dit programma”, zegt Sylvain Favre-Bulle, de tweede violist van het kwartet. “We wilden geen logische cyclus maken, maar eerder een soort compilatie van onze favoriete stukken, zonder een bijzondere dramatische zwaarte”. Nochtans klinkt doorheen het programma de geest van de oorspronkelijke zanglijnen, woordeloos gemaakt door de nieuwe arrangementen van Jean-Christophe Masson en Gildas Guillon - maar daarom niet minder aanwezig. Het nodigt ons uit om ons onder te laten dompelen in een andere soort poëzie: eentje die volledig muzikaal is, en raakt aan wat onvatbaar is. Exact wat Fauré wilde bereiken met zijn muziek.

Naast al die muzikale zwaargewichten uit het begin van de vorige eeuw plaatst het Quatuor een vriend uit het heden: Baptiste Trotignon, jazzpianist en componist, schreef met ‘Ces Messieurs’ kleine interludes, telkens gebaseerd op de muzikale idiomen van de componist die je net hoorde. Een nieuw universum, zonder nostalgie of pastiche, wordt voor je ogen gecreëerd. Een logische overgang tussen toen en nu. 100% Quatuor Van Kuik, quoi.

Claire Boisteau is een Franse musicologe en schrijfster. Deze tekst is een herwerking van haar programmatekst voor het album ‘Impressions parisiennes’ van Quatuor Van Kuijk.