Een berg die we samen beklimmen

Een frustrerende ervaring. Zo herinner ik me mijn allereerste luisterbeurt van ‘The People United Will Never Be Defeated!’. Frustrerend omdat ik de impact van het werk voelde, maar ik het nog niet helemaal begreep. Ik snapte wel meteen dat het een meesterwerk was.

We draaien de klok even terug. Het is 2020. Dankzij corona zaten we allemaal thuis, en ik spendeerde mijn dagen op YouTube. Toen ‘The People United’ plots voorbij kwam, was ik als aan de grond genageld. Ik heb het volledige werk in één keer uitgeluisterd, en meteen de partituur besteld. Ik moest en zou het zelf onder handen kunnen nemen.

Wat een monumentaal werk. Een thema, geleend van een Chileense componist, en 36 variaties, elk met een eigen karakter. Snel, traag, introvert, uitbundig. Nu eens romantisch, dan weer jazz. Iets later weer een ode aan Morton Feldman, Hans Eissler of Bach, nog iets verder een vrije cadenza voor elke uitvoerder. De variaties worden opgedeeld in zes groepjes van zes, elke variatie en elke groep met een eigen twist. De zesde en laatste variatie is telkens een samenvatting van de vijf vorige. De zesendertigste is een samenvatting van de vijf vorige samenvattingen. Tussendoor wordt de kwintencirkel nog een paar keer doorlopen. Bent u nog mee?

En dat allemaal op een themaatje van om en bij de vijftien seconden. Bij mijn eerste poging heb ik een half jaar gezwoegd op de partituur. En toen het leven na corona opnieuw op gang kwam, moest het noodgedwongen even aan de kant. Tot ik op zoek moest naar een werk om te spelen op mijn eindexamen. Ik twijfelde geen seconde. Ook al was het een jaar gedisciplineerd werken.

Wie Rzewski zegt, zegt Daan Vandewalle. Ik ben dan ook dolgelukkig dat ik met hem kon afspreken. Om te praten over het werk, maar ook over Rzewski zelf. We zijn zo gewoon om muziek van dode componisten te spelen, dat we bijna vergeten wat voor een impact het kan hebben om het hen gewoon zélf te vragen. Rzewski stierf in 2021, maar door de jarenlange vertrouwensband tussen hem en Daan was het alsof ik zelf met hem aan het spreken was. Citaten en verwijzingen die je ei zo na kan missen. Anekdotes over hoe hij dacht over het leven, muziek, zijn werk. Laat dit een oproep zijn om die info niet te vanzelfsprekend te vinden, zelfs niet in een tijdperk waar alles en iedereen continu wordt vastgelegd.

Ik kan maar weinig pianowerken uit de laatste vijftig jaar opnoemen die zelfs maar in de buurt komen van ‘The People United’. Het is een rijk werk, niet alleen op muzikaal (met zijn vele referenties naar andere stijlperiodes) maar ook op politiek vlak. U zit misschien wel in heel makkelijke stoeltjes, en ik op een pianokruk, maar dit is een reis die we samen ondernemen, een berg die we samen beklimmen, een marathon die we samen finishen. En achteraf zal niets nog hetzelfde zijn. 

Emmy Wils is concertpianiste. Ze schreef haar column bij dit concert op vraag van Muziekcentrum De Bijloke.