Het vrijvechten
Een column van Christina Pluhar
Alles vertrekt altijd vanuit de muziek. Maar deze keer kon ik de boodschap niet negeren. Een aantal componistes uit de 17e eeuw dansen daarom al een tijdje in mijn hoofd rond. Je kent hun namen ongetwijfeld: Barbara Strozzi, Antonia Bembo, Fransesca Caccini, Isabella Leonarda. Ik bewonder hen al lang. Niet alleen omwille van hun prachtige muziek, maar ook doordat het leven voor hen allesbehalve makkelijk moet geweest zijn.
Als 17e-eeuwse vrouw had je namelijk twee keuzes: een man zoeken of in het klooster gaan. Eenmaal je getrouwd was, had je man bovendien alle beslissingsrecht. Je kon geen beroep uitoefenen, geen zaak openen, je eigen leven niet invullen. Zelfs voor wie in het klooster trok, de enige plek waar je je enigszins creatief kon bezighouden, waren er enorme beperkingen voor wie componeren wilde. Uiteraard waren er uitzonderingen – de carrières van Barbara Strozzi en Fransesca Caccini zijn de bekendste voorbeelden –, maar die bevestigen vooral de regel.
We voelen ons, na enkele eeuwen vooruitgang, heel vrij: we kunnen optreden, onze passie beleven. Maar er is nog veel ruimte voor verbetering, om mannen en vrouw gelijkwaardig te behandelen, zeker in leidende posities. Sinds de jaren ’60 van de vorige eeuw is er een enorme vooruitgang geboekt, het resultaat van een decennialange strijd die begon aan het einde van de 19e eeuw. Het heeft ons in Europa ver gebracht, maar toch mogen we onszelf nog niet te hard op de borst kloppen. In Afghanistan bijvoorbeeld mogen vrouwen niet meer in het openbaar zingen. We moeten op de nagel blijven kloppen tot elke vrouw haar eigen bestaansrecht heeft.
De vrijgevochten vrouw. Het is een wereldwijd fenomeen dat men in de knoert probeerde en probeert te houden. In Mexico sprak met bijvoorbeeld over la bruja, de heks. Niet omdat ze magische krachten heeft, maar omdat ze vrij wilde zijn: niet getrouwd, niet geknecht, buiten de hiërarchie van de samenleving. Het hekszijn heeft niets te maken met hekserij, maar met sociale status. Dat voel je ook in de tekst van het gelijknamige lied, waarin het zelfbeschikkingsrecht van de vrouw wordt benadrukt. Ik wens een wereld waarin elke vrouw zonder problemen een bruja kan zijn.
Ik kijk er naar uit om hier in De Bijloke eindelijk de muziek van ‘Wonder Women’ naar het podium te brengen. Mensen reizen de wereld rond om Taylor Swift of Adele te zien optreden. Waarom? Omdat ze geraakt willen worden. Ze analyseren niet wat ze horen, ze voelen het. In klassieke muziek moeten we hetzelfde effect hebben, en dat is zeker mogelijk met de prachtige muziek die we brengen, de prachtige instrumenten, stemmen en stemkleuren. Ik hoop dat je vanavond de concertzaal verlaat met het gevoel dat je vanalles gevoeld hebt. Dat je geweend hebt, maar ook gelachen. Dat je geraakt bent door de muziek en zijn verhaal. Luister niet met je hoofd, maar met je hart. Geniet van de emotionele trip die ‘Wonder Women’ heet.
Christina Pluhar is muzikaal leider van L’Arpeggiata. Ze schreef haar column bij dit concert op vraag van Muziekcentrum De Bijloke.
