Van intercontemporain tot incontournable
Op 17 mei ontvangt De Bijloke een gezelschap dat je zonder overdrijven legendarisch kan noemen. Wat maakt Ensemble intercontemporain tot een ensemble incontournable?
Bram Van Haelter
Om (hun) nieuwe muziek te promoten én om de artistieke touwtjes stevig in eigen handen te houden: daarom richten heel wat modernistische componisten een eigen orkest of ensemble op. Verschillende daarvan wisten hun plaats op podia over de hele wereld op te eisen. Maar slechts enkele ensembles werden zo iconisch dat ze de link met hun oprichter wisten te overstijgen. Om maar te zeggen: het Ensemble intercontemporain is niet zomaar een ensemble. Midden jaren zeventig legde Pierre Boulez de fundamenten van het Ensemble. De componist – die dit jaar honderd zou zijn geworden en dus een feestjaar viert – stond voor een onwrikbaar geloof in de kracht van nieuwe muziek en een visie die zowel radicaal als methodisch genoemd kan worden. Zo zag hij ‘zijn’ ensemble niet als een traditioneel orkest, maar als een manifestatie van een ongebreideld vooruitgangsgeloof, een broedplaats voor innovatie, een soort muzikaal laboratorium. De muzikanten zelf – ‘de solisten van het Ensemble’ genoemd – kregen een prominente rol in het creatieve proces: samen met componisten verkennen ze nieuwe speeltechnieken, klankmogelijkheden en interpretatieve benaderingen.
Frank Zappa
Het thuisfront van het Ensemble, de indrukwekkende Philharmonie de Paris, functioneert als een vrijhaven voor artistieke experimenten en multidisciplinaire samenwerkingen. De musici werken er samen met choreografen, beeldend kunstenaars en tech-whizzkids om de concertbeleving zoals we die sinds jaar en dag kennen opnieuw uit te vinden. Aan de lopende band worden nieuwe, vaak tot de verbeelding sprekende technologieën ontwikkeld en in hun opvoeringen geïntegreerd. Die multidimensionale aanpak maakt hun concerten tot caleidoscopische totaalervaringen waarin klank, beeld en ruimte elkaar versterken. Dat weten ook de groten der aarde kennelijk te smaken: het Ensemble speelde een cruciale rol in de wereldpremières van werken van Philip Glass, Iannis Xenakis en Frank Zappa.
Engagement
Dat het Ensemble intercontemporain grensverleggend is, mag je overigens letterlijk nemen. Met tournees over de hele wereld – van New York tot Tokio, van Berlijn tot São Paulo – brengt het een divers en altijd spannend repertoire naar een breed publiek. Bovendien staat het orkest bekend om zijn engagement op vlak van muziekeducatie, met concerten voor kinderen, creatieve workshops voor studenten en opleidingsprogramma’s voor toekomstige musici, dirigenten en componisten. Op die manier blijft het Ensemble een van de meest prominente ambassadeurs van hedendaagse muziek. Sinds 2021 staat Pierre Bleuse op de bok. Die werkte de afgelopen jaren met zowat elk Europees toporkest samen – waaronder enkele Belgische – en groeide uit tot een van de meest opwindende dirigenten van onze tijd. Onder zijn deskundige leiding blijft het Ensemble relevanter dan ooit: een fi jne uitnodiging om het onbekende te omarmen. Daarmee zijn ze niet alleen pioniers van hun tijd, maar ook de hoeders van een muzikaal toekomstideaal.
