Ilan Volkov over Cage & Boulez

Cage en Boulez leefden grofweg in dezelfde periode, hoewel Cage veel eerder overleed dan Boulez. Ze kenden elkaar goed - een prachtig boek met hun correspondentie is daar het bewijs van - en wisselden in het begin van de jaren '50 veel ideeën uit. Cage hield zich toen bezig met serialisme en complexe muziek, om nadien zich toe te spitsen op de idee dat 'sound' of geluid als muziek kan worden beschouwd. Boulez daarentegen hield vast aan zijn zoektocht naar een vorm van modernisme, voortbouwend op Webern en Messiaen. Ze gingen elk hun eigen weg. Boulez heeft nooit muziek van Cage gedirigeerd, en er kwam een splitsing in de muziekwereld: enerzijds de aanhangers van Boulez en de componisten wiens werk hij dirigeerde (zoals Ligeti en Carter), en anderzijds de volgers van Cage, zoals Alvin Lucier en andere experimentele componisten die nog radicaler waren dan Cage.

Er is duidelijk een link tussen Boulez en Cage, en tegelijkertijd zijn ze elkaars tegenhanger. Het zal fantastisch zijn om de contrasten maar ook de overeenkomsten in eenzelfde concert te horen. Hoewel ze tegenpolen zijn van elkaar en hun esthetica zeer verschillend is, gelijken ze in hun zoektocht naar schoonheid, hun magnifieke orkestraties en hun voeling met 'sound'.

We brengen een van de beroemdste werken van Cage: zijn Concerto voor prepared piano. Daarbij worden voorwerpen tussen de snaren van de piano geplaatst, wat niet het instrument drastisch transformeert. Tengevolge verandert ook de dynamiek van het concerto-genre. Je stapt de wereld van Beethoven en Mozart binnen, maar met volledig nieuwe en innovatieve klanken. Het getuigt van veel fantasie en een modernistisch streven om zo’n oud instrument volledig te transformeren.

We spelen ook Seventy Four, een recenter werk van Cage. Het is een van zijn ‘nummerstukken’, vernoemd naar het aantal musici (74). Er is geen dirigent, de musici volgen namelijk een klok. Er is weinig muziek geschreven voor de musici, maar elke muzikant is volledig vrij om te beslissen wanneer en hoe ze de genoteerde muziek spelen. Het is geen improvisatorisch werk - ze hebben partituren voor hun neus - maar desondanks heeft elke muzikant zeggenschap over zijn eigen partij met als gevolg dat elke vertolking helemaal anders klinkt.

Ilan Volkov

Deze tekst verscheen eerder op de website van Brussels Philharmonic