Fantastisch mens
Annemarie Peeters
‘Straffe barokmadam’. Zo wordt het concert met muziek van Elisabeth Jacquet De la Guerre aangekondigd op de website. Ik zie klatergoud, ik zie Versailles, ik zie de koning dansen, ik zie… Nee. Er nestelt zich iets tussen mij en het blad. Onbehagen. Ergernis. Hoe graag ik deze column ook zou willen wijden aan pracht en praal, fluweel en zijde, alles wat de muziek van deze componist in mijn verbeelding oproept, het gaat niet. Mijn excuses. Echt waar, sorry! Mijn maag roert zich. Ik moet het zeggen. Ik kan niet anders. Ik krijg nu eenmaal écht acute buikpijn van de noodlottige en onuitroeibare samenklontering van deze twee woorden: ‘straffe madam’. WOOOOAH!
Ik hoor jullie, lieve Bijlokers. Ik snap het. Er zijn vast heel wat gezonde en redelijke argumenten te bedenken. Makkelijk is het trouwens ook niet: titels vinden voor al die concerten. En ik hoor ook jullie, dierbare vrienden van de Vakbond der Verworpen Woorden en Zegswijzen. Het zijn inderdaad geen makkelijke tijden. Straks mogen jullie helemaal niets meer! En kwaad bedoeld is het ook allemaal niet, dat weet ik wel.
Maar toch. Sta mij toe. Het gaat me om de relatie tussen beide woorden, de tegenstelling die ze bij de lezer oproepen, bedoeld of onbedoeld. Elisabeth Jacquet de la Guerre was een vrouw, een dame, een echte ‘madam’ zelfs, maar – in tegenstelling tot wat je misschien zou verwachten – was ze verdorie toch wel ‘straf’. Blijkbaar is een verbond tussen ‘straf’ en ‘madam’ zo ON-vanzelfsprekend dat het geëxpliciteerd moet worden. Niet bepaald een compliment, toch?
Het omgekeerde lijkt haast ondenkbaar, maar laten we het toch even proberen. Jean-Baptiste Lully was een man, maar hij deed dat al bij al niet slecht met zijn muziek, daar aan het Franse hof. Straf! Molière was een stevige kerel, maar hij schreef toch echt redelijk intelligente toneelstukken. Straf! En François Couperin leek wel bijna een vrouw, zo sierlijk zijn de krullen in zijn muziek, maar hij was een echte man en luister nu toch eens: STRAF HE?
Onvermijdelijk moet ik dan altijd aan Idefix denken, dat piepkleine, witte mormel uit Asterix. Ken je hem nog? Welnu. Idefix is, echt waar, een bijzonder ‘straf hondje’. Ik bedoel maar: met de woorden ‘straffe madam’ wordt precies die kleinheid opgeroepen waaraan vrouwen zich al eeuwen aan een stuk proberen te ontworstelen. ‘Straffe madam’ klinkt daardoor als een bemoedigend klopje, een brokje ter beloning van brave huisdieren. En daarna? Terug naar het hok?
Toch maar liever niet. Elisabeth Jacquet De la Guerre was namelijk een fantastisch mens. Een wonderkind op het klavecimbel en later een stralende componist, die een centrale plek veroverde in het Franse muziekleven. Ze had een fijne neus voor muzikale vernieuwing en kreeg daar ook erkenning voor. Ze werd gehoord, ze werd gezien, ze kreeg applaus – wat er mee voor gezorgd heeft dat wij vandaag opnieuw voor haar kunnen applaudisseren. Goed he? Ik zou zelfs bijna zeggen: straf.
